بیماری زوال عقل چیست؟
زوال عقل (دمانس) اصطلاحی است که پزشکان برای افت و زوال پیشرو نده ی تواناها یی ذهنی ، همراه با تغییرات رفتار و شخصیت به کار می برند.
نشانه های زوال عقل
فراموشکاری ، تغییراتی در شخصیت ،گم گشتگی (فقدان جهت یابی) ناتوانی از انجام کارهای روزمره و اشکال در رابطه های اجتماعی جزو مجموعه نشانه های بیماری زوال عقل به شمار می رود .
فراموشکاری
این ضعف حافظه رایج ترین چهره ی زوال عقل است به این ترتیب که ابتدا حافظه رویدادهای اخیر یا حافظه نزدیک عیب پیدا می‌کند .معمولا حافظه ی رویدادهای قدیمی تر بی عیب باقی می‌ماند. مگر در مراحل پیشرفته تر بعدی بیماری. توانایی نگهداری و ذخیره سازی اطلاعات تازه بر اثر تغییرات مغزی ( که در بیماری آلزایمر نیز دیده می شود) به شدت زوال پیدا می کند . در مراحل اولیه ، اختلالی که در حافظه کوتاه مدت به وجود می آید مشکلات زیادی ایجاد نمی کند چون این قبیل ضعف حافظه بر اثر سالمندی در بسیاری از مردم ایجاد می شود. اما در مراحل پیشرفته تر بیماری، اختلال حافظه به صورت حادتری در می آید . شخصی راه می افتد برود کسی را ببیند یا کاری را انجام دهد و در میان راه فراموش می کند مقصدش کجا بود و چه بود ؛ یا این که غذایش را می خورد و سپس فراموش می کند غذا خورده است. در مراحل پیشرفته تر بیماری ، شخص نام مردمان نزدیک به خودش را نیز به یاد نمی آورد.
گم گشتگی

اولین مرکز مشاوره خانواده در کرج با دستگاه های مدرن پزشکی در مرکز مشاوره دکتر اسلامی

این اختلال رابطه ای نزدیک با ضعف حافظه دارد و به صورت گم کردن زمان و مکان بروز می کند. در بسیاری از کسانی که دچار زوال می شوند این گم گشتگی دیده می شود که نمی دانند کجا هستند ، و تاریخ اعم از سال، ماه یا نام روز هفته را نمی دانند . گاهی شب و روز نیز در آنان به هم می ریزد و مثلاً نیمه شب هوس بیرون رفتن از خانه پیدا می کنند یا در طول روز به خواب می روند . فرد مبتلا بیرون از خانه اش سردرگم و سرگردان می شود ؛ این از دست رفتن توانایی پیدا کردن راه خانه همراه با پیشرفت بیماری به صورت بارزتری در می آید . بیمار همواره در معرض گم شدن در کوچه و خیابان است و برای نزدیکانی که از او مراقبت می کنند دردسر می آفریند. در مراحل بسیار پیشرفتة بیماری ، شخص در خانه خودش هم گم می شود!
شخصیت و رفتار
در برخی از بیماران ، شخصیت تغییر نمی کند اما در شخصیت بعضی دیگر از بیماران تغییرات فراوان پیدا می شود. کناره گیری از مردم و بی علاقه شدن به کار و فعالیت هایی که شخص پیش از بیماری داشته از این جمله است . علاوه بر این ، بیمار ممکن است دستخودش نوسان های خلقی شدید شده یا برخی از بخش های مربوطه در شخصیت او تغییرات بارزی داشته باشد. ممکن است بیمار گرفتار اضطراب یا کج خلقی و بد اخلاقی شود. در بعضی بیماران تغییرات شخصیت بسیار شدید است : کسی که تا چندی قبل غالب اوقات آرام و انعطاف پذیر بود تبدیل به آدم تندخو و پرخشم و پرخاشگر می شود .
همراه با پیشرفت و تشدید بیماری ، رفتارهای اجتماعی هم افزایش می یابد: بیمار کار هایی می کند یا حرف هایی می زند که پیش از آن خودش هم آنها را ناشایست می دانست.
زوال مهارتها

قویترین کلینیک روانشناسی در کرج کلینیک روانشناسی دکتر اسلامی در مرکز کرج

رفته رفته مهارت های انجام کارها را از دست می رود و فرد بیمارنمی تواند روی کارها مدت قابل توجهی تمرکز داشته باشد.این ناتوانی نیز یکی دیگر از جنبه های زوال عقل است. بیمار نمی تواند کارهایی را انجام دهد که پیشتر به سادگی از عهده انجام آنها بر می آمد، نظیر رانندگی و آشپزی- و در مراحل پیشرفته تر بیماری – حتی لباس پوشیدن و حمام کردن.
اختلال در رابطه های اجتماعی
در نخستین مراحل زوال عقل ، شخص هنگام صحبت کردن کلمه های مناسب و درست را گم می کند .همین اختلال، بیماران را از شرکت در گفتگو بر سر موضوع های پیچیده باز می دارد ؛ اینکه شخص نتواند مطالبی را که تلفنی گفته می شود بفهمد نیز از همین اختلال های پیچیده است .
رفته رفته بیمار نمی تواند جمله ها را به پایان برساند .یا این که در میان صحبت، از یک موضوع به موضوع دیگری می جهد یا اینکه کلمه های را پیوسته تکرار می کند . سرانجام بیمار در خواندن و نوشتن نیز دچار اشکال می شود.
بنابرین مختل شدن رابطه های اجتماعی از آنجا آغاز می شود که شخص کلمه های مناسب برای بیان منظور را پیدا نمی کند . سپس در مراحل بعدی از درک معنای گفته های دیگران ناتوان شده و به این ترتیب گفتگو با دیگران دشوار و دشوارتر می شود.
بر این اساس، یکی از گرفتاری های نزدیکان و مراقبان چنین کسی در مراحل پیشرفت بیماری ، ایجاد رابطه با روش های غیر کلامی از قبیل لمسی کردن و حالت های چهره است.
علل زوال عقل
بیماری زوال عقل در پزشکی عنوان تشخیصی کامل نیست بلکه چند بیماری مستقل هستند که هریک بعضی نشانه های این بیماری را دارند و بنابراین باید ابتدا عامل اصلی آن شنانه ها را شناسایی کرد .
برای برخی از این عوامل که موجب نشانه های زوال عقل هستند تدابیر درمانی وجود دارد و برای بعضی یگر متأسفانه در حال حاضر امکان درمان فراهم نیست .
بیماری آلزایمر
رایج ترین عامل بیماری زوال عقل در کشور انگلستان بیماری آلزایمر به شمار می رود .
موارد معدودی از زوال عقل، ناشی از اختلال های ژن هاست یعنی ژن آن به ارث می رسد-
در این موارد ، زوال عقل در خانواده شخص وجود دارد . البته بار دیگر تأکید می کنیم که فقط در موارد بسیار انگشت شمار، علت بیماری آلزایمر نوعی اختلال ژن بوده و بیماری موروثی است ؛ علت این بیماری در اکثر موارد ، نابهنجاری ژن خیز (ژنتیک) نیست . در عین حال هنوز دانشمندان موفق نشده اند عاملی برای موارد متعددی از آلزایمر که اختلال ژن خیز در آنها وجود ندارد شناسایی کنند. در حال حاضر تحقیقات بسیار زیادی برای شناخت عوامل آلزایمر صورت می گیرد .
یکی از زمینه های پژوهشی برای شناسایی آلزایمر بررسی درباره تغییرات سلول های عصبی مغز و بیماران است.در مشاهداتی با میکروسکوپ های الکترونیکی، دو تفاوت بارز میان ظاهر مغز آنان با مغز مردمان غیر بیمار دیده می شود یکی به نام توده ی کهولت، دیگری انباشت درون عصبی. در مورد توده ی کهولت نوعی پروتئین غیرعادی به نام آمیلوید انباشته می شود.
علل احتمالی زوال عقل
• بیماری آلزایمر
• سکته یا دمانس عروقی
• دمانس انباشتی
• دمانس پیش آهیانه یی
• کمبود ویتامین ب 12
• کم کاری تیروئید
• تداخل دارویی
• اختلال ارثی دستگاه عصبی
• آثار تأخیری آسیب های مغزی مکرر

سایر علل زوال عقل
این بیماری به علل گوناگونی می تواند ایجاد شود؛ از آن جمله دمانس پیش آهیانه یی یا بیماری پیک است که بسیار کمیاب می نماید . این بیماری برخلاف سایر دمانس ها بیشتر در سنین پیش از ۶۵ سالگی شخص را گرفتار می کند. بسیاری از مبتلایان به این نوع دمانس سوابقی از این بیماری در خانواده خود داشته اند.
دمانس گاهی بر اثر اختلالاتی که در سوخت و ساز یا هورمون های بدن ایجاد می شود .کمبود ویتامین B12 ، کم کاری غده تیروئید یا در موارد بسیار نادر واکنش وارونه در برابر تدابیر دارویی می تواند موازنه ی املاح و مواد شیمیایی خون و مغز را به هم بریزد. وقتی دمانس ناشی از عوامل یاد شده باشد قابل درمان است .
چندین بیماری ارثی می تواند موجب دمانس شود اما خوشبختانه این بیماری ها بسیار کمیاب هستند.
علاوه بر اینها آسیب های متعدد مغزی نظیر وضعی که برای مشت زن ها پیش می آید نیز گاهی موجب نوعی زوال عقل می شود .